Satır Arası : Bağırmayan Anne Baba Olmak

Hal Edward Runkel kimdir?

Yaklaşık on beş yıldır ailelerde ve kurumlarda olumlu ve kalıcı değişimler sağlamaya yönelik çalışmalar yapıyor. Evlilik ve aile terapisti, ilişki koçu, uluslararası konuşmacı ve kurumsal danışman olan Hal çok satan Bağırmayan Karı Koca Olmak kitabının yazarı. Aynı zamanda, dünyanın dört bir yanındaki ailelerin sakin ve bağlı kalması için çalışan ve kar amacı gütmeyen ScreamFree Enstitüsü’nün kurucusu ve başkanı.

Screamfree Felsefesi nedir?

Screamfree tüm ilişkilerde , yaşamda zorlandığımız anlarda sakin kalmayı amaçlayan ve sakin kalarak o anda daha efektif çözümler üreterek ilişkileri zedeledemeden zor durumlardan kolaylıkla çıkmayı sağlayan bir hareket olarak görülebilir.

Aslına bakarsanız, bu blogda kendimi rahatlıkla ifade ettiğim için söyleyebilirim ki ben kesinlikle screamfree felsefesine uygun bir insan değildim. Taa ki Toprak doğana kadar. Toprak doğduktan sonra,beni gerçekten ehlileştirdi diyebilirim. Sakin kalmayı öğrenmek zorunda kaldım aslında, ama bu her anlamda işime yaradı. Yine de hala bu konuda eksiklerim var tabii ki, çünkü konu sadece bağırıp çağırmak değil. Sizinle büyüyen ve sizi de büyüten çocuğunuza davranmak gerçekten bazen ince ayar isteyebiliyor.

Kitap Hakkında

Bu kitabı Toprak çok küçükken duymuştum, o sıralarda çok ilgilenmemiştim açıkçası. Çünkü Toprak henüz tepkilerini sadece ağlayarak ortaya koyduğu için zaten aramızda bir sürtüşme yaşanmıyordu. Fakat artık 4 yaşına geldi, kendini ifade edebiliyor ve kendi kararlarını kendisi vermek istiyor. Buna çoğu zaman saygı duysam da bazı noktalarda ve bazı zamanlarda anlaşamadığımız durumlarda aşırı tepki verdiğimi farkettim. Bu konu hakkında düşünürken ve eşim ile tartışırken, geçenlerde internette gezindiğim sırada bu kitaptan bir alıntı gördüm ve “bu kitabı alıp okumanın zamanı geldi sanırım” diyerek alıp okumaya başladım.

Öncelikle kitabın en önemli özelliği aslında çocuklarına tepkisel yaklaşan anne babalara, asıl odaklanması gereken konularda rehber olması.Kitap öncelikle kendimize odaklanmamızı öneriyor. Bu noktada kendimize odaklanmaktan kasıt çocuğu tamamen yalnız bırakmak, onunla ilgilenmemek değil. Çocuğunuzla bir fikir ayrılığına düştüğünüzde veya onunla ilgili zorlayıcı bir durumla karşılaştığınızda öncelikle kendi içinize bakmayı ve aksiyon almadan önce düşünmeniz gerektiği konusuna odaklanıyor ve bunu anlatırken çeşitli yaşanmış hikayeler ile anlatımını besliyor. Birkaç noktada kendini tekrarlasa da kitapta ilerledikçe yazarın anlatmak istedikleri kafanızda netleşiyor.

Aşağıda kitabın anlatmak istediklerini birkaç nokta ile özetliyorum. Bu noktaları yazdıktan sonra tekrar göz gezdirdiğimde aslında hepimizin normalde yapması gereken basit anahtar noktalar olduğunu farkettim, fakat günlük hayatta o kadar çok şeye (iş yaşamı, ilişkiler,ev işleri ve hayattaki tüm problemler vb.) odaklanmak zorundayız ki, bu basit noktaları unutup kendimizi akışa kaptırıyoruz ve birçok duruma tepkisel yaklaşıyoruz.

Çocuğuna tepkisel yaklaşma ve kendi alanını yaratmasını sağla!

• Aşağıdaki tüm maddelerin ana fikri diyebiliriz: Tepkisel yaklaşma ve olumsuz olma,olumsuz olacaksan mola al.
• Çocuğa bağırmak yerine, hareketinin sonuçlarına katlanacağını belirt ve çocuğa seçenekler sun. (Sonuç = dayak veya şiddet değil kesinlikle. Aklıma gelen en basit örnek; bahçede bisikletini kaldırmak yerine sürekli ortalıkta bırakıyorsa, bisikletini kaldırmadığı durumda yağmurdan ıslanıp paslanabileceğini, bu nedenle kaldırması gerektiğini anlatmak ve bunu anlayana dek sabırla yapmak.)
• Çocuğun kendi alanını yaratmasını sağla ve o alana müdahale etme. Örneğin, kendi odasının onun özel alanı olduğunu belirt ve kapısını kapatmasına izin ver. İçeri gireceğin zaman kapısını çal ve ondan izin iste. Odasını toplaması onun görevi olmalı ve toplamadığında sonuçlarına katlanmalı. (sonuç=odasının dağınık kalması ve sonucunda aradığı eşyalarını bulamaması.)
• Bir konuda zorlanıyorsa hemen onun yerine yapmaya çalışma. Öncelikle uğraşmasına izin ver ve senden yardım isteyip istemediğini sor. Eğer yardım isterse küçük ipuçları ile bunu yine kendisinin tamamlamasını sağla. Eğer yapamıyorsa, sızlanıyorsa ve senden yardım almak da istemiyorsa, onu bu görevle başbaşa bırak. Bir süre sonra kafasına koyup halledeceğinden emin olabilirsin!

Seçimlerine saygı duy ve seçimlerinin sonuçlarını deneyimlemesini sağla!

• Seçimlerine saygı duy ve sonucunda neler yaşayacağını deneyimlemesini sağla.Örneğin; ona bir miktar harçlık verip, parası ile yapabileceği şeylerin seçeneklerini sunduktan sonra, nasıl harcamak istiyorsa o şekilde harcamasına izin ver.
• Duyguları ile ilgili seninle konuşma kararını ona bırak. Sürekli sorarak baskı yapıp onu kendinden daha fazla kaçırma.
• Hatalarının nedenini öğrenmekten vazgeç. Onlar da çoğu zaman bu davranışı neden gerçekleştirdiğini bilmiyor.
• Fikir ayrılığınızın olmasına izin ver ve bu durum oluştuğunda onunla tartış.
• Onun sana ait olmadığını kabullen ve bir davranış biçimine sıkıştırmayı bırak. Keşfetmesine sınır koyma. Yazar burada çok hoşuma giden bir cümle kuruyor;

Yıllar önce dünyaya ilk geldiklerinde onlara isimler verdik; işte işimiz burada bitiyor.

• Ev dışında bir sorumluluğunu yerine getirmiyorsa, yine sonuçlarını deneyimlemesini sağla.Örneğin, sizinle çatışarak mazeretsiz okula gitmemek. Etkinlik olan hafta okula mazeretsiz gitmeyen öğrenci o etkinliğe katılamaz gibi bir kuralın olduğu durumda, çocuk bu davranışının sonucuna da katlanacaktır.Yazar bu maddenin uygulanması gerektiğinin nedenini de şu şekilde açıklıyor;

Çocuklar büyüdükçe otoriter dünya anne ve baba dışına kaymaya başlar. Bu diğer otoritelerden gelecek sonuçlar da giderek sertleşir. Tam da bu noktada bir ebeveyn olarak müdahale edip etmeyeceğinize karar verirsiniz.

Burada hangi konumda olmak istediğimiz önem kazanıyor. Çocukların üstünde olmak mı? Altında olmak mı? Yoksa yanında olmak mı?

Üstünde olduğunuzda ve çocuğunuz her hata yaptığında öfkeyle yaklaşmak,ona nasihat etmek ve “Ben demiştim.” demek; zamanla çocuklarınızın artık sorunlarından bahsetmemesi ve seçimleri konusunda size yalan söylemelerine yol açar.

Altında olduğunuzda ve her hata yaptıklarında telafisi için kendinizi yırttığınızda ise sizden ve aklınızdan faydalanmaya asla gelmeyeceklerinden emin olabilirsiniz. Çünkü her seferinde sadece onları kurtarmanız için gelecekler.

Yanlarında olduğunuzda ise,sakin kalarak; yaptıklarının sonucuna katlanmaları için yanlarında olduğunuzu hissetirmeniz, acılarını paylaşmanız sizi gerçeklikle hareket eden bir lider konumuna getirecektir.

Stres anlarında tutamayacağın sözler verme!

• Aslında tam da bu anlarda, sorundan kurtulmak için tutamayacağımız sözler verebiliriz. Durumdan kurtulmak ve geçiştirmek için verdiğimiz bu sözler dönüp dolaşıp yine bize hatırlatılır, çünkü çocuklar asla unutmaz!
• Bunun için kriz anında bu tarz sözleri vermemek en iyisi tabii ki, fakat eğer öyle bir söz verdiyseniz de tutarlı olmalısınız ve sözünüzü yerine getirmelisiniz.

Kendini herkesten bağımsız sev ve kendine zaman yarat!

• Bir çok ebeveyn çocuk kitabında bahsedilen konu bu kitapta da yerini bulmuş; kendine zaman yarat! Oksijen maskesini önce çocuğa değil, kendine tak. Bunu yaparken , kendimize zaman ayırırken aynı zamanda şu düşünceyi de benimsememizi önermiş yazar;

Kendime bakabilirim, bunu yapmana gerek yok. Beni onaylamana ve takdir etmene ihtiyaç duymadan sana bakarım ve sorumluluklarımı yerine getiririm.

Kendini sevmek Bağırmayan Anne Baba olmanın ilk adımı. Çünkü ancak böylece sakin kalabilirsiniz.Çocuklarınızı size yararlı olma yükünden kurtarmanın en doğru yolu bu.

Kitap bana ne kazandırdı?

Aslında kitap birçok olaya bakış açımı değiştirmemi sağladı, bunları daha kitabı okurken uygulamaya başladım ve gerçekten değişimi de hissediyorum. Bu noktaları unutmamak ve geri dönüp bakabilmek için bu yazıyı yazmaya karar verdim. Yukarıda sıraladığım davranış biçimleri , aslında çocuğu olan herkesin üstlendiği rollerin gereklilikleri. Bu yüzden yazar sizi sarsıp “hey kendine gel ve kendine dön bir bak!” demek yerine, screamfree felsefesine uygun olarak sakince ve örnekleyerek bu basit noktaları aktarmış :) Bu nedenle anne baba olan herkese bu kitabı bir kez okumasını öneririm.

Kitabı nereden edinebilirim?

Kitap koala’dan satın alabilirsiniz.